21.11.2021
ANMA – AÇIKLAMA
(Onlar Hakikat Yolcularıydı, Apê Musa’nın Küçük Generalleriydi)
Onurlu gazetecilikten bahsederken, ilk anılması gerekenler elbette bu uğurda canını feda eden basın şehitleridir. Basın şehitlerinden söz ederken, belki de zaman zaman çokça ihmal edilen bir kesim var ki onlar da gazete dağıtımcılarıdır. Oysaki gazetecilerin topluma gerçekleri ulaştırma çabası içerisinde en ağır yükü onlar sırtlamışlardır.
90’lı yıllara baktığımızda gerçekten amansız bir mücadele içerisine girerek, adeta bu onurlu mücadelede ön saflarda yer alan basın ordusunun yılmaz neferleri gazete dağıtımcılarıydı. Gazetecilerin bir bir sokak ortasında katledildiği, gazete bürolarının bombalandığı, gazetecilerin türlü yollarla engellenmeye çalışıldığı; JİTEM’in, kontr-gerillanın, Hizbi-kontraların kol gezdiği bir süreçte öyle içten, öyle derinden, öyle fedakarca bir görev ve sorumluluk altına girdiler ki, bugün dahi onları anarken aslında kelimelerin ne kadar kifayetsiz kaldığını açık bir biçimde görmekteyiz.
Kasım ayı katledilen gazete dağıtımcılarının ayıdır aynı zamanda. Bu ay içerisinde tam 5 dağıtımcı arkadaşımız katledildi. Bu dağıtımcılardan biri de 21 Kasım 1992 tarihinde Batman’da katledilen Halil Adanır’dı. Adanır, aynı zamanda katledilen ilk gazete dağıtımcısıdır. Bugün hem Halil Adanır’ın katledilişinin yıldönümü olması, hem de birçok dağıtımcının katledildiği Kasım ayı olması münasebetiyle karanlık güçler tarafından katledilen tüm dağıtımcıları anmak istedik.
Özgür Gündem gazetesi dağıtımı yapmaya başlayan Halil Adanır, 32 yaşında, evli ve 5 çocuk babasıydı. Batman’da taksicilik yapıyordu. Kent sakinleri tarafından sevilen, sayılan bir kişiydi. Özgür Gündem gazetesi, daha Mayıs ayında yayın hayatına başlamıştı. Yayın hayatına başladığı birkaç ay, çok sayıda baskı ve engellemeye maruz kalmasına yetmişti. Birçok bayi ve gazete satış büfesi gazeteyi satmaması için tehdit ediliyordu, kundaklanıp yakılıyordu. Artık gazeteyi bulmak neredeyse imkansız hale gelmişti. Tam da böylesi bir süreçte Halil, zor görevi üstlenerek, bayilerin satmaya çekindiği gazeteyi taksisiyle dağıtmaya başlamıştı. Her türlü baskıya göğüs geren bu yaklaşım büyük takdir toplamış, birçok kişiye de cesaret vermişti. Ancak gözü dönmüş kanlı katilleri de öfkelendirmişti.
Gazete dağıtımında daha bir ayı dolmamıştı. 21 Kasım 1992 günü saat 14.00 sıralarında üç kişi müşteri olarak taksisine bindi. Eski cezaevi yakınlarında Halil Adanır’ı bayıltan kişiler, arabayı içindeki Halil Adanır’la birlikte benzin dökerek yaktılar. Vahşice katletmişlerdi Halil’i. Amaçları gözdağı vermekti tüm gazete çalışanlarına ve de okuyucularına.
Halil Adanır’dan sonra dağıtımcılara yönelik saldırıların ardı arkası kesilmedi. Halil dışında 9 Kasım 1993’te Adil Başkan, 19 Kasım 1993’te Kadir İpeksürer, 27 Kasım 1993’te Adnan Işık ve 27 Kasım 1998’de Nihat Yakut uğradıkları saldırılarda katledildiler ve Kasım ayının şehit dağıtımcıları arasına girdiler. Kasım ayı dışında sırasıyla Kemal Ekinci, Lokman Gündüz, Orhan Karaağar, Teğmen Demir, Haşim Yaşa, Yusuf Karaüzüm, Zülküf Akkaya, Yalçın Yaşa, Mehmet Sencer, Musa Dürü, Zühal Tepe, Hıdır Çelik, Hasan Aydın, Metin Alataş ve son olarak Kadri Bağdu, aslında faili belli ancak devlet tarafından korunan kişiler tarafından katledildiler.
Özgür basın geleneğinin oluştuğu 90’lı yılların başında ilk katledilen dağıtımcı olan Halil Adanır’dan, son katledilen gazete dağıtımcısı olarak tarih sayfalarına yazılan Kadri Bağdu’ya kadar katledilen 18 dağıtımcı arkadaşımızın her biri elbette ki ayrı bir kahramanlık öyküsünün neferleri. Onlar Apê Musa’nın “Küçük Generalleri”ydi. Onlar özgür basının bugünlere gelmesi için çok emek verdi. Emek vermekle kalmadı, bu uğurda canlarını verdiler. Hepsini bir kez daha saygı ve özlemle anıyor, anılarına bağlılığımızı yineliyoruz.
DİCLE FIRAT GAZETECİLER DERNEĞİ (DFG)
