1994 yılında kurulan Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), kuruluşunun 30.yılında, Açık Radyo’nun lisansını iptal etmesiyle yeniden gündeme geldi. Kurul, 2024’ün ilk altı ayında 36 milyon liranın üzerinde para cezası verirken 68 gün ekran kararttı.
Kurul geçen sene olduğu gibi bu sene de en çok cezayı iktidara yönelik eleştirilere verdi. En fazla ceza alan kanal, geçen sene olduğu gibi bu dönemde de NOW (FOX) TV oldu. Demirören ve Turkuvaz medya gruplarına ait kanallara ise hiçbir ceza verilmedi.
2024 yılında çıkarttığı yönetmelikler ile platformlara ek vergi getiren kurul, haber bültenlerine de işaret konulmasını zorunlu kıldı. Kurul, Şubat ayında yaptığı açıklamada ise sosyal medyayı da denetlemek için görüşmeler yaptığını duyurdu.
EN BÜYÜK CEZA ‘ISTAKOZ’ HABERİYLE FOX TV’YE
Kurul en büyük cezayı 17 Nisan FOX TV Ana Haber’de yayınlanan “Istakoz Ak Parti Grubunda” haberine verdi. Bayram tatilinde Monako'da yat kulübünde yediği ıstakozu sosyal medyadan paylaşan Ak Parti Milletvekili Şebnem Bursalı’nın paylaşımı ile ilgili Ak Parti Grubunda yaşananların aktarıldığı habere 8 milyon liradan fazla idari para cezası verildi.
Bu cezayı yine FOX TV Ana Haber’e verilen “Skandalın Belgesi. Torpile Suçüstü” başlıklı, Adalet Bakan Yardımcısı’nın torpil yaptığına ilişkin habere verilen 6 milyonluk para cezası izlerken onu da Cumhurbaşkanlığı Hukuk Başdanışmanı Mehmet Uçum’un adının geçtiği bir miras davası haberine verilen 6 milyon liralık idari para cezası takip etti.
‘ORTAOKULDA ÜLKÜ OCAKLARI’ HABERİNE PARA 6 MİLYON LİRA PARA CEZASI
28 Ocak’ta FOX TV’de yayınlanan Çalar Saat programında, Ankara’da bir ortaokulda Ülkü Ocakları’nın tanıtımının yapıldığı yönündeki ifadeler nedeniyle ‘tarafsız habercilik’ ilkesinin ihlal edildiği nedeniyle Kurul tarafından 6 milyon 345 bin TL idari para cezası verildi.
EN ÇOK CEZA İKTİDARA YAKIN KİŞİLERE YÖNELİK HABERLERE VERİLDİ
İçeriğine bakıldığında en çok ceza, iktidara veya iktidara yakın kişilerle ilgili yapılan yayınlara verildi. Toplamda 28 milyon 626 bin liradan fazla ceza verilen yayınlar, Cumhurbaşkanlığı Hukuk Başdanışmanı Mehmet Uçum, Eski bakan Mustafa Varank, milletvekili Şebnem Bursalı, eski Başbakan Tansu Çiller, eski Bakan Murat Kurum ve Adalet Bakan Yardımcısı’na yönelik iddiaları içerdi.
En çok ceza alan değişmedi: Toplam cezanın dörtte üçü FOX (NOW) TV’ye verildi, Demirören ve Turkuvaz Medya’ya bu yıl da ceza yok
2024 yılının ilk altı ayında FOX TV’ye dört defa ceza verilirken, cezaların toplamı 28 milyon lirayı buldu. Bu toplam verilen cezaların yüzde 75’inden fazlasına denk geliyor. 2023 yılında da verilen cezaların yarısından fazlası FOX TV’ye verildi.
FOX TV’yi SHOW TV’ye verilen 5 milyon 497 bin liralık idari para cezası izlerken. Tele1’e üç defa ceza kesildi, verilen idari para cezası 357 bin lirayı buldu.
Geçen yıl da olduğu gibi bu yıl da Kurul, Demirören (Kanal D ve CNN Türk) ve Turkuvaz Medya (ATV, AHaber) Gruplarına ait kanallara hiçbir yaptırım uygulanmadı.
TGRT Haber’e ise 6 Şubat’ta gerçekleştirilen Çağlayan Adliyesi saldırısına getirilen yayın yasağına uymadığı gerekçesiyle 7 Şubat 2024’te yayınlanan “Cem Küçük ile Günaydın Türkiye” programı nedeniyle 213 bin TL idari para cezası verildi.
AÇIK RADYO’YA ERMENİ SOYKIRIMI İFADESİ NEDENİYLE ÖNCE CEZA SONRA LİSANS İPTALİ
Kurul, 24 Nisan 2024 tarihinde Açık Radyo’da yayınlanan “Açık Gazete” programında kullanılan “Ermeni, yani Osmanlı topraklarında gerçekleşen tehcir ve katliamların, soykırım olarak adlandırılan katliamların 109.yıl dönümü, sene-i devriyesi. Bu yıl da anma yasaklandı biliyorsunuz” ifadeleri nedeniyle, halkı kin ve düşmanlığa tahrik ettiği gerekçesiyle Açık Radyo’ya 189 bin liralık idari para cezasının yanı sıra beş program durdurma cezası verdi.
Açık Radyo’nun yayına devam etmesi üzerine, RTÜK, 4 Temmuz’da yaptığı açıklamada kararın elektronik tebligat ile 31 Mayıs’ta tebliğ edildiğini buna rağmen kararın uygulanmadığını ve Açık Radyo’nun lisansının iptal edildiğini söyledi. Ancak karar, Açık Radyo’nun başvurusu üzerine idare mahkemesi tarafından durduruldu.
RTÜK’ÜN 30.YIL DÜZENLEMELERİ: PLATFORMLARA EK VERGİ, HABERLERE İŞARET ZORUNLULUĞU
RTÜK 5 Haziran’da çıkarttığı yönetmelik ile dijital platformlara, gelirlerinin yüzde bir buçuğu oranında katılım payı zorunluluğu getirdi. 13 Haziran’da yayınladığı yönetmelik ile de haber bültenlerinde yayınlanan görüntüler için akıllı işaretlerin gösterilmesini zorunlu kıldı. Bu işaretler arasında yaş sınırlaması, şiddet, korku, cinsellik gibi işaretler yer alıyor.
RTÜK: SOSYAL MEDYAYI DENETLEME YETKİSİNİ DE ALMAYI BEKLİYORUZ
RTÜK’ün 27 Şubat’ta yaptığı açıklama ile YouTube’u kast ederek “Gelecek dönemde olası hukuki düzenlemelerin ardından sosyal medya mecralarının RTÜK’ün denetim süreçlerimize tabi olması beklenmektedir.” diyerek, sosyal medyanın da RTÜK denetimine gireceğinin sinyalini verdi.
AYM’DEN RTÜK’E: YAYIN İHALESİNİ GERÇEKLEŞTİR
RTÜK’ün 30 yıldır düzenlemediği ihale nedeniyle lisans alamayan radyo yayıncıları Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Anayasa Mahkemesi 17 Nisan’da yayınladığı karar ile, “yayın frekans tahsisi” ihalesini 30 yıldır yapmadığı için radyolara lisans vermeyen RTÜK'ün ifade ve basın özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verdi. İhalenin derhal yapılması için kararı RTÜK’e gönderdi.
RTÜK Kanunu uyarınca, yayın için kullanılan frekansların bir ihale ile yayıncılara tahsis edilmesi gerekiyor. 1995 yılında çıkartılan yönetmelik ile 1995’e kadar yayın fiilen yayın yapanlara geçici olarak yayınlarına devam etmelerine izin verildi. Yeni yayıncıların ise ancak frekans ihalesinden sonra tahsis edilecek frekanslar ile yayın yapabileceği hükme bağlandı. Defalarca denenmesine rağmen çeşitli gerekçelerle ihale gerçekleştirilmedi. Mali kaybın milyar dolarları bulduğu ifade ediliyor. Halihazırda frekans tahsis ihalesi ile ilgili bir gelişme bulunmuyor.
Kaynak:https://www.mlsaturkey.com/tr/en-buyuk-ceza-istakoz-haberine-30-yilinda-rtuekun-alti-aylik-bilancosu
