2021 yılının ilk 11 ayına ait hak ihlalleri raporunu açıklayan İHD ve TİHV, "düşünce ve ifade özgürlüğü" başlığı altında gazeteci ve medya organlarına dönük ihlallere yer verdi. Raporda, düşünce ve ifade özgürlüğüne dönük ihlallerde büyük artış olduğu görüldü.
İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin kabul edilişinin 73’üncü yılı ve 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü dolayısıyla İHD Genel Merkezi’nde basın açıklaması gerçekleştirdi. Açıklamada, 2021 yılının ilk 11 ayına ait hak ihlali raporu açıklandı. Açıklama metnini İHD Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan okudu.
Barış, adalet, eşitlik, özgürlük ve insan onurunun korunması ve bunları güvence altına alacak demokrasi mücadelesinin verilmesini savunmaya devam edileceğinin belirtildiği açıklamada, devlet şiddetine dikkat çekildi. Açıklamada, “Siyasal iktidarın ekonomiden toplum sağlığına kadar ülkenin tüm meselelerini güvenlik sorunu haline getiren, toplumu kutuplaştıran, ülke içinde ve dışında şiddeti esas alan, bilhassa da Kürt sorununun ve uluslararası sorunların çözümünde çatışma ve savaşı tek yöntem haline getiren politikaları sonucunda 2021 yılında ülkede yüksek sayılarda yaşam hakkı ihlalleri yaşanmıştır. Çok faklı toplumsal kesimlerden insanlar ya doğrudan kolluk güçlerinin şiddeti ya da devletin, ‘önleme ve koruma’ yükümlülüğünü yerine getirmemesi sonucu yapısal şiddetin veya üçüncü kişiler tarafından gerçekleştirilen şiddet sonucu yaşamlarını yitirmişlerdir” denildi.
Raporda yılın ilk 11 ayına ait birçok kategorideki hak ihlallerine yer verilirken, "düşünce ve ifade özgürlüğü" başlığı altında özellikle gazetecilere dönük hak ihlallerine vurgu yapıldı.
Raporda, düşünce ve ifade özgürlüğüne dönük ihlaller şöyle sıralandı:
*3 Aralık 2021 tarihi itibariyle Türkiye’de 59 gazeteci cezaevinde tutulmaktadır.
*En az 45 gazeteci gözaltına alındı, 2 gazeteci tutuklandı. 2 gazeteci adli kontrol, 1 gazeteci ise ev hapsi şartıyla serbest bırakıldı, yabancı uyruklu 1 gazeteci sınır dışı edildi.
*1’ i Almanya’daki evinde olmak üzere toplam 10 gazeteci saldırıya uğradı. 5 gazeteci kolluk kuvvetleri tarafından tehdit edildi, 1 gazeteci kendilerini istihbaratçı olarak tanıtan kişilerce alıkonuldu, 4 gazetecinin evlerine ve çalışma ofislerine polis tarafından baskın düzenlendi.
*En az 10 gazeteci haber takibi sırasında kolluk kuvvetleri tarafından engellendi, 6 gazeteci haber takibi sırasında kolluk kuvvetlerinin şiddetine maruz kaldı, 10 gazeteci yaralandı.
*1 gazeteci şüpheli bir biçimde ölü bulundu.
*2021’in ilk 10 ayında 243 basın çalışanı hakkında açılan 116 davanın görülmesine devam edildi. Sonuçlanan davalarda 34 gazeteci toplam 76 yıl, 10 ay 29 gün hapis, 40 bin 680 Türk Lirası para cezası ile cezalandırıldı. 36 gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı.
*Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından 19 basın-yayın kuruluşuna 46 kez idari yaptırım, 3 kez program durdurma cezaları verildi. Basın İlan Kurumu (BİK) tarafından 2 gazeteye toplam 17 gün ilan kesme ve 20 bin 953 TL para cezası verildi.
*2 basın yayın kuruluşu kolluk güçleri tarafından basıldı, 5 kişi gözaltına alındı.
*İçişleri Bakanlığı verilerine göre 2021 yılının ilk 9 ayında 98 bin 714 sosyal medya hesabı incelenmiş, 39 bin 601 kişi hakkında işlem başlatılmış, bin 175 kişi gözaltına alınmış, 52 kişi ise tutuklanmıştır.
*En az 945 internet haberine, 133 içeriğe, 7 ayrı basın-yayın kuruluşuna ait 53 internet sitesine, en az 41 sosyal medya paylaşımına ve 5 sosyal medya hesabına erişim mahkeme kararlarıyla engellendi.
*1 kitap hakkında sınırlama, 1 kitap ve 1 dergi hakkında ise toplatma kararı verildi.
*Cumhurbaşkanı’na hakaret iddiasıyla gözaltına alınan 1’i çocuk 14 kişiden 7’si tutuklandı, 1 kişi adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
*Aynı gerekçeyle aralarında insan hakları savunucusu Aytül Uçar, tiyatro sanatçısı Genco Erkal, Berkin Elvan’ın anne ve babası Gülsüm ve Sami Elvan ile Ferit Şenyaşar ve dokuz gazetecinin de olduğu 30 kişi hakkında dava açılmıştır. 13 kişi toplam 11 yıl 9 ay 20 gün hapis cezasıyla, 2 kişi 14 bin lira para cezası ile cezalandırıldı.
*Adalet Bakanlığının verilerine göre 2020 yılında Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafından 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu’na muhalefet ettikleri gerekçesiyle 26 bin 225 kişi hakkında soruşturma başlatılırken bu kişilerden 6 bin 551’i hakkında kamu davası açılmasına karar verilmiştir. Yine 2020 yılında Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafından TCK’nin 216. maddesine (Halkı kin ve düşmanlığa tahrik) muhalefetten 20 bin 710 kişi hakkında soruşturma başlatılırken bunlardan 2 bin 064’ü hakkında kamu davası açılmasına karar verilmiştir.
*En az 14 sanatçı hakkında sosyal medya paylaşımlarında 'hakaret' ya da 'Cumhurbaşkanı'na hakaret' ettikleri, 'örgüt propagandası yaptıkları' gibi gerekçelerle dava açıldı ya da açılan davaların görülmesine devam edildi. Sonuçlanan davalarda 5 kişi beraat etti, 6 kişi toplam 13 yıl 9 ay 2 gün hapis ve 5 bin 200 TL para cezası ile cezalandırıldı. Ayrıca 2 sanatçı hakkında soruşturma başlatıldı, 1 sanatçı ise 'Cumhurbaşkanı'na hakaret' gerekçesiyle tutuklandı.
