Expression Interrupted tarafından yayınlanan bir rapora göre, 2021 yılının son çeyreğinde 98 davada 203 gazeteci hakim karşısına çıktı, yani raporlama döneminde aylık ortalama 70 gazeteci 30'dan fazla davada yargılandı.
P24 Bağımsız Gazetecilik Platformu çatısı altında basın özgürlüğü için çalışan Expression Interrupted, üç ayda bir yayınlanan son İfade Özgürlüğü ve Basın Gündemi raporunu yayınladı.
Expression Interrupted tarafından yürütülen yargılama ve medya izleme çalışmasından elde edilen verilere dayanan İfade Özgürlüğü ve Basın Gündemi raporu , Ekim-Kasım-Aralık 2021 dönemini kapsıyor.
Rapor, Danıştay ve Anayasa Mahkemesi'nin raporlama döneminde basın özgürlüğüne ilişkin "olumlu gelişmeler" sayılabilecek kararlarına rağmen, devam eden davalar, siyasi ve idari baskılar ve cezalar nedeniyle basın üzerindeki baskının azalmadan devam ettiğini gösterdi. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ve Basın İlan Kurumu (BİK) tarafından medya kuruluşlarına uygulanan
Geçen yıl yapılan bir dizi değişiklikle gazetecilerin basın kartı almasını zorlaştıran Basın Kartı Yönetmeliği'nin yürütmesini durduran Danıştay'ın iki kararı; ve Emniyet Genel Müdürlüğü'nün gösteriler sırasında görsel-işitsel kayıt yapılmasını yasaklayan 27 Nisan 2021 genelgesi; Anayasa Mahkemesi'nin erişimin engellenmesi kararlarına emsal teşkil edebilecek bir "pilot kararı" da raporda basın özgürlüğü üzerindeki yargı baskısına karşı bir kazanım olarak kabul ediliyor.
Raporda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) "Cumhurbaşkanına hakareti" suç sayan 299. maddesinin ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmeden kararına da dikkat çekildi.
Ancak rapor, bu kararların baskıcı uygulamaların düzeltilmesine ne ölçüde yardımcı olacağının belirsiz olduğunu vurguladı.
18 GAZETECİYE 24,5 YIL HAPİS
Rapora göre, cezaevindeki gazeteci sayısı daha yavaş da olsa 2021'in son çeyreğinde azalmaya devam etti. İfade Kesildi verilerine göre, bu üç aylık süreçte bir gazeteci cezasını tamamlayarak serbest bırakıldı.
Yıl sonunda 58 gazeteci cezaevindeydi.
Gazetecilere yönelik davalar hız kesmeden devam etti. 2021'in son çeyreğinde gazeteciler 98 davada yargılandı.
Bu davalarda 7'si yabancı olmak üzere toplam 203 gazeteci yargılandı. Bu, her ay 30'dan fazla davada ortalama 70 gazetecinin yargılandığı anlamına geliyor.
Rapor döneminde sonuçlanan davalarda 18 gazeteciye toplam 24 yıl 5 ay 9 gün hapis ve 22 bin 660 TL adli para cezası verilirken, 36 gazeteci beraat etti. Aynı dönemde 17 gazeteci hakkında 10 yeni dava açılırken, 16 gazeteci hakkında yeni soruşturmalar açıldı.
13 gazeteci ya haber yapılırken ya da haklarında yürütülen soruşturma kapsamında gözaltına alındı.
HAKLARINI ARAYAN GAZETECİLER
Hak ihlallerine uğrayan gazetecilerin açtığı birçok dava da raporlama döneminde devam etti.
Akademisyen ve gazeteci Mehmet Altan'ın Anayasa Mahkemesi ve AİHM kararlarını uygulamayı reddeden yargıçlar aleyhine açtığı tazminat davası Yargıtay'da görülürken, Yeniçağ yazarı Yavuz Selim Demirağ'ın fiziki cinayet failleri hakkında açtığı dava ise Yargıtay'da görüldü. 2019'da evinin önünde uğradığı saldırı, saldırıdan yaklaşık 2,5 yıl sonra Ankara'da başladı. Mahkeme, ilk duruşmanın ardından davanın ağır ceza mahkemesine gönderilmesine karar verdi.
2015 yılında haber yayınları sırasında gazeteci Beyza Kural'ı şiddet kullanarak gözaltına almaya çalışan üç polis memurunun yargılandığı bir başka davaya, polislerin gıyabında devam edildi. Gazeteci Müyesser Yıldız, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'ya açtığı tazminat davasını kazanırken, Adnan Bilen'in tutukluluğu sırasında uğradığı ihlaller nedeniyle açtığı bir dava da mahkeme tarafından reddedildi.
2021 yılının son üç ayında Türkiye'nin çeşitli illerinde gazetecilere yönelik 20 saldırı, engelleme ve/veya tehdit olayı yaşandı. Bu olayların 13'ünde fail ya polis ya da askerdi, en az beş saldırı ya da tehdit siviller tarafından gerçekleştirildi.
2021'DE RTÜK CEZALARI
Raporlama döneminde BİK tarafından gazetelere yeni kamu ilan cezası uygulanmamıştır. Ancak Evrensel ve Yeni Asya gazetelerine sırasıyla Eylül 2019 ve Ocak 2020'den bu yana yürürlükte olan cezalar devam etti.
RTÜK ise hükümeti eleştiren yayın yapan televizyonlara idari para cezası vermeye devam etti. Halk TV'ye tek RTÜK toplantısında verilen para cezası 215.619 TL oldu.
RTÜK'ün 2021'de verdiği para cezaları, yasanın tarafsız bir medya düzenleyici organı olarak işlev görmesi gereken Kurul'a yönelik daha fazla siyasallaştırma ve sansür eleştirisine yol açtı.
RTÜK üyesi İlhan Taşcı'nın yıl sonunda açıkladığı rakamlara göre 1 Ocak - 24 Aralık 2021 tarihleri arasında çeşitli haber programları için Meclis toplam 71 para cezası verdi. Tüm cezalar Halk TV, Tele 1 ve Muhalif ağlar olarak faturalandırılan FOX TV. Hiçbir hükümet yanlısı ağ para cezasına çarptırılmadı.
Kaynak: https://bianet.org/english/media/256852-the-state-of-press-freedom-in-turkey-in-the-last-quarter-of-2021
